Het Job Demands-Recources model: everybody happy?

Het Jobs Demands-Recources model helpt inzicht te krijgen in de relatie tussen werkkenmerken en werkuitkomsten. Bij mensely werken we er graag mee. De kracht schuilt namelijk in de eenvoud ervan. Het model gaat er van uit dat hoge taakeisen (job demands) leiden tot stressreacties en ongezondheid (het uitputtingsproces), terwijl het beschikken over veel energiebronnen (job resources) leidt tot hogere motivatie en productiviteit (het motivationele proces). Onderstaande infographic geeft een beknopte weergave van het model. 

Het JD-R model bouwt voort op het Demand-Control-Support (DCS) model van Karasek & Theorell (1990). Bakker & Demerouti (2007) hebben vervolgens het JD-R model uitgebouwd tot hoe het nu bekend is. Het model biedt een eenvoudig en bruikbaar conceptueel kader waar vanuit diverse onderzoeksvragen kunnen worden beantwoord en kan dienen als basis voor succesvolle duurzame inzetbaarheid. Het is te gebruiken voor elk beroepsgroep: van politie-agenten tot tandartsen.

Het JD-R model veronderstelt bij elke beroepsgroep kenmerkende aspecten die globaal in te delen zijn in twee categorieën: taakeisen en energiebronnen.

Onder taakeisen verstaat men ‘de fysieke, psychologische, sociale of organisatorische aspecten van het werk die voortdurend fysieke en/of psychologische inspanning vereisen en die daardoor samengaan met bepaalde fysiologische en/of psychologische kosten.’ Denk aan veeleisende klanten, verstoorde werkrelaties of hoge werkdruk.

Autonomie en verbondenheid

Energiebronnen worden gedefinieerd als ‘de fysieke, psychologische, sociale of organisatorische aspecten van het werk die: (1) functioneel zijn voor het bereiken van werkgerelateerde doelen; (2) taakeisen en de daarmee samenhangende fysiologische en psychologische kosten verminderen; (3) persoonlijke groei en ontwikkeling stimuleren’. Denk aan autonomie, verantwoordelijkheid en sociale binding met collega’s.

Herstellen en opladen

Uiteindelijk leiden voldoende energiebronnen tot bevlogenheid. Maar soms is de scheidslijn dun. Langdurig hoge taakeisen kunnen een uitputtingsproces in gang zetten. Om aan de taakeisen te voldoen worden immers energiebronnen aangeboord. Als de balans doorslaat raken die bronnen uitgeput; de werknemer heeft geen tijd en energie meer om te herstellen en zich (bijna letterlijk) op te laden. Dat kan leiden tot stress en zelfs burn-out.

Het J-DR model biedt houvast en basis

Zo kunnen zelfs energiebronnen omslaan in stressoren. Het is de kunst per individu en per groep de juiste balans te vinden en te bewaren tussen de taakeisen/stressoren en energiebronnen. Het Jobs-Demands Recources model biedt als theoretisch kader houvast en een solide  basis om richting te geven aan uw DI-beleid. En het gezond en duurzaam inzetbaar houden van uw medewerkers.